Fraze

Definicija

1.	lingv. jezična jedinica kojoj je oblik ustaljen stalnom upotrebom, skup riječi sa ustaljenim značenjem koje je različito od zbroja značenja njegovih članova, funkcionira kao dio rečenice [zlo i naopako; nositi glavu u torbi]; frazem
2.	izraz koji ništa ne znači ili znači manje ili drugačije od onoga što sugerira [prazna fraza; šuplja fraza]
3.	rečenica kao stilska tvorevina
4.	glazb. najmanja melodijski i ritmički zaokružena glazbena cjelina

Gotovo mi svakodnevno kroz glavu prođe neke fraza koju mi je mama znala reći. Moja je mama bila hodajuća enciklopedija fraza. Govorila ih je za doručak, ručak i večeru. Govorila ih je kada se ljutila ili bila izrazito sretna. „Ti si vragu iz torbe ispala.“ komentirala bi kada bih ju umiljato tražila neku uslugu, i „je li ti sada srce na mjestu?“ kada bih željeno dobila. Znala mi je reći „tko nema u glavi, ima u nogama“ kada bih se vratila po ključeve koje sam zaboravila. A znala je biti i oštrija pa me počastiti kako „nemam ni malo soli u glavi“ kada bih učinila nešto sa čime se nije slagala, i kako bih mogla oprati suđe jer „neće mi pasti kruna s glave“. I one negativne i one pozitivne koje mi je uputila – sve su mi danas drage, no meni ipak najdraža bila je ona koju je uputila, mom tadašnjem dečku, sada suprugu, kako me mora čuvati „kao malo vode na dlanu“.

Uvijek kada pričam s Agom i spomenem neku frazu, pitam se: postoji li to u poljskom?

Donosimo osvrt na neke od, nama najzanimljivijih, i često spominjanih fraza:

Nemati dlaku na jeziku – otvoreno iznositi svoje stavove, govoriti bez okolišanja.

Mówić bez ogródek – mówić wprost, otwarcie, szczerze, bez owijania w bawełnę.

Imati mušice u glavi – biti hirovit, svojeglav, imati hirove.

Mieć muchy w nosie – kaprysić, grymasić, dąsać się bez powodu.

Ići na jetra – živcirati koga, iritirati koga, smetati komu.

Działać komuś na nerwy – drażnić, denerwować kogoś, złościć.

Leżeć na wątrobie – mieć z czymś problem, martwić się czymś.

Povući koga za jezik – izazvati koga da progovori (da kaže nešto što možda nije namjeravao)

Ciągnąć kogoś za język – zmusić kogoś do powiedzenia czegoś, 

czego nie zamierzał mówić.

Biti debele kože – biti bezosjećajan, biti bezobziran.

Mieć grubą skórę – być odpornym, twrdym, nie czułym.

S noge na nogu – ići jako polako, bez žurbe.

Wlec się noga za nogą – iść bardzo powoli, ociężale, bez pośpiechu.

Przestępować z nogi na nogę – denerwować się, niecierpliwić.

Stajati s obje noge na zemlji – biti razborit.

Stać obiema nogami na ziemi – stać twardo na ziemi, być rozsądnym, być realistą.

Biti trn u oku – biti velika smetnja komu.

Być solą w oku – przeszkadzać komuś, drażnić.

Dok trepneš okom – napraviti nešto velikom brzinom.

W mgnieniu oka – zrobić coś bardzo szybko, od razu, błyskawicznie.

Imati zlatne ruke – veoma lijepo raditi, biti vješt u radu koji se obavlja rukom.

Złota rączka – być zaradnym, potrafić wszystko naprawić, zrobić.

Pasti kamen sa srca – postati lakše komu, osjetiti olakšanje.

Kamień spadł z serca – poczuć ulgę, pozbyć się troski, zmartwienia.

Do dwóch poniższych przysłów nie znalazłam polskich odnośników...
może Wy macie pomysł?:)

Staviti bubu u uho komu - reći nekome nešto o čemu on kasnije mora razmišljati, namjerno potaknuti koga na razmišljanje o čemu.

Biti kao prst i nokat – biti nerazdvojan s kime, biti uvijek zajedno.


Swoją drogą, bardzo to ciekawe szukać polskich odpowiedników do chorwackich powiedzeń...

A jeszcze ciekawiej znać przysłowia w drugim, obcym nam języku! Wtedy dopiero można "lśnić" w rozmowie! :)

Macie swoje ulubione frazy?